МЕМЛЕКЕТТІК ТҰРҒЫН ҮЙ ҚОРЫНАН ЖАЛҒА АЛУШЫҒА ЖӘНЕ ОНЫҢ ОТБАСЫ МҮШЕЛЕРІНЕ БЕРІЛГЕН ТҰРҒЫН ҮЙГЕ ҚҰҚЫҚТАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ТОҚТАТЫЛУЫНЫҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ
Кілт сөздер:
конституция, тұрғын үй заңнамасы, тұрғын үй, мемлекеттік тұрғын үй қоры, жалдаушы, жалдаушының отбасы мүшелеріАңдатпа
Мақалада «Тұрғын үй қатынастары туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 сәуірдегі Заңының 107-бабының 8) тармақшасы конституциялық емес деп танылған Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2020 жылғы 21 қаңтардағы №1 нормативтік қаулысы талданады. Зерттеу мәні тұрғын үйге мұқтаж азаматтардың белгілі бір санаттарына мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй берудің құқықтық мәселелері және осындай тұрғын үйден айыру кезінде туындайтын проблемалар болып табылады. Авторлар тұрғын үй заңнамасының нормаларын түсіндіру, бұл ретте тұрғын үй беруге мұқтаждығы азаматтарда тұрғын үйдің болмауы ғана таусылады, ал оның тұрғын үй заңнамасында белгіленген ең төменгі нормаларға сәйкес келмейтін мөлшерде болуы мұқтаждықтың құқықтық жай-күйін болдырмайды, демек, мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй беруден бас тартуға әкеп соғады, әділетсіз және Қазақстан Республикасы Конституциясының базалық қағидаттарына қайшы келеді деп қорытынды жасайды. Мұқтаждық өлшемі тұрғын үй берудің ең төменгі нормаларын белгілейтін қолданыстағы заңнаманың ережелері арқылы ашылады. Авторлар ҚР қолданыстағы тұрғын үй заңнамасының нормалары оларды жүйелі түсіндіру кезінде азаматтардың меншік құқығында өзге тұрғын үйі (тұрғын үй үлесі) болған жағдайларда мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй беруге мұқтаждығын жоққа шығармайды деген қорытындыға келеді. Азаматтардың мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалға беруге мұқтаждығын растау үшін азаматтар мен олардың отбасы мүшелерінің тұрғын үйінің болмауы фактілері, сондай-ақ қолда бар тұрғын үй мөлшерінің заңнамалық белгіленген ең төменгі нормаларға сәйкес келмеуі фактілері назарға алынуы тиіс. Мақалада жалға алушының, оның отбасы мүшелерінің немесе басқа бірге тұратын адамдардың өзге тұрғын үйді сатып алуы мемлекеттік тұрғын үйді жалдау шартын бұзуға және басқа тұрғын үй бермей басқа тұрғын үй берілместен келесі жалғыз жағдайда негіз бола алады: мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйді жалдау шартының барлық қатысушылары (жалға алушы, оның отбасы мүшелері және онымен бірге тұратын басқа да тұлғалар) басқа тұрғын үйдің меншік иелері (тең меншік иелері) болып табылады. Салыстырмалы-құқықтық аспектіде Ресей, Беларусь, Германия және АҚШ-та қалыптасқан азаматтарды әлеуметтік тұрғын үймен қамтамасыз ету тәсілдері қарастырылды.
