ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ПРОБАЦИЯ: ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕГІ ҚАЛЫПТАСУ МЕН ДАМУДЫҢ БІРЕГЕЙ ТӘЖІРИБЕСІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/1994-408X_2020_62_4_91Кілт сөздер:
пробация, қылмыстық-атқару саясаты, қылмыстық заң, мемлекет, қылмыс, азаматтық қоғам, жаза, Қазақстан, қайта әлеуметтендіруАңдатпа
Мақалада бас бостандығынан айыру түріндегі жазаға балама ретінде әлемдік мойындалған Қазақстан Республикасындағы пробация институтының генезисі мен қазіргі жай-күйінің доктриналық алғышарттары, тарихи ерекшеліктері мен кейбір аспектілері қарастырылады. Мақалада ХХ ғасырдың бірінші жартысында АҚШ-та пробация түрмеге қамау түріндегі жазаны тиімді "алмастырушы" ретінде қарастырылғаны атап өтіледі.
Осы мақаланы дайындаудың мақсаты пробацияны Қазақстан Республикасының ұлттық заңнамасында оның қалыптасуы мен дамуының бірегей тәжірибесі контекстінде ғылыми-теориялық және құқықтық талдау болып табылады. Мақала авторлары Қазақстан Республикасының заңнамасы мен қылмыстық саясатының құбылысы ретінде пробацияның пайда болуының доктриналық алғышарттарына назар аударады.
Мақалада құқық бұзушыларды қайта әлеуметтендірудің маңызды әдісі ретінде әлемдік практикадағы пробацияны дамыту доминанты ашылады. Пробация институты және оның жеке белгілері "Пробация туралы" ҚР Заңының ережелері призмасы арқылы ашылады, осы заңның деңгейінде пробациялық бақылауды реттеудегі оң аспектілер мен кемшіліктер көрсетіледі.
Авторлық пікірлер соңғы жылдары пробацияны қолдану серпінін және оның қылмысқа қылмыстық-құқықтық ықпал ету жүйесіндегі көшбасшылық рөлін көрсететін статистикалық деректермен бекітіледі.
Мақалада БҰҰ-ның халықаралық-құқықтық актілерінің ұсынымдары, доктриналық ережелер мен Орталық Азия аймағындағы бірегей болып табылатын Қазақстанның қолда бар құқықтық тәжірибесі негізінде пробацияны құқықтық реттеуді одан әрі жетілдіру қажеттілігі туралы дәлелді тұжырымдар келтірілген.
