АДАМ САУДАСЫНА ҚАРСЫ ІС-ҚИМЫЛДЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ МӘСЕЛЕСІНЕ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2022_70_3_110Кілт сөздер:
адамдарды сату, адамды сатып алу-сату, адамға қатысты өзге де мәмілелер, адамды пайдалану, адамды пайдалану мақсатында азғырып көндіру, адамды пайдалану мақсатында тасымалдау, адамды пайдалану мақсатында жасыруАңдатпа
Мақала Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 128-бабында көзделген қылмыстың объективті белгілерін талдауға арналған. Палермский хаттамасында және ішкі заңнамада «адам саудасы» анықтамасы салыстырмалы зерттеуге ұшырады. Талдау процесінде мыналар анықталды: халықаралық құқықтағы адам саудасы ұғымы, отандық заңнамадағы осы тұжырымдамадан айырмашылығы, «сатып алу-сату» және «өзге де мәмілелер» сияқты санаттарды қамтымайды; ҚР ҚК 128-бабының қолданыстағы редакциясында лексикалық толымсыздыққа жол берілген. Авторлардың пікірінше, қазақстандық заң шығарушының траффикинг мазмұнына сатып алу-сату және өзге де мәмілелерді енгізуі дәл осы әрекеттің мәнін көрсететіндігімен негізделген. ҚР ҚК 128-бабының қолданыстағы редакциясындағы мәтіннен пайдалану мақсаты азғырып тартудың, тасымалдаудың, берудің, жасырудың және алудың міндетті белгісі болып табыла ма екендігі түсініксіз екеніне назар аударылады. Автор ҚР ҚК 3-бабының 1-тармағында баяндалған «адамды пайдалану» заңнамалық дефинициясын нақтылау қажеттігі туралы ұстанымды негіздейді. Бұл тұжырымдаманың тұжырымдамасында, авторлардың пікірінше, адамның еркіне қылмыстық әсер етудің ең көп таралған тәсілдерін көрсету керек. Адам саудасының жекелеген саралаушы түрлерінің оның негізгі құрамына сәйкессіздігі анықталды. Мақалада адам саудасының доктриналық анықтамасына, сондай-ақ ҚР ҚК 128-бабында ұсынылған тұжырымдамалардың мазмұнына ерекше назар аударылады. Адам саудасы тұжырымдамасына доктриналық ұстанымдарды талдау көрсеткендей, заңгерлер арасында бұл жағымсыз әлеуметтік-құқықтық құбылыс туралы біркелкі түсінік жоқ. Адам саудасы заңсыз әрекеттердің неғұрлым кең ауқымын қамтитын позиция басым болып табылады.
