ҚАЗАҚСТАНДА ЛОББИЗМДІ ЗАҢНАМАЛЫҚ РЕГЛАМЕНТТЕУ ТУРАЛЫ МӘСЕЛЕГЕ

Аңдатпа

Мақала Қазақстан Республикасында лоббизмді заңнамалық регламенттеудің алғышарттары мен перспективаларын зерделеуге арналған. «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын іске асыру призмасы арқылы лоббизм қоғам мен мемлекеттік аппарат арасындағы сындарлы диалогты жолға қою құралы ретінде қарастырылады.

Мәселенің тарихын сипаттау үшін он жылдан астам уақыт бұрын жасалған лоббизмді заңнамалық реттеудің сәтсіз әрекеті көрсетілген. Сонымен бірге мүдделерді ілгерілетудің тиімді жүйесінің қажеттілігі әртүрлі құрылымдар мен ұйымдардың құрылуына әкелді. Автордың пікірінше, Қазақстан Республикасы Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының қызметі жарқын мысал болып табылады. Жұмыста заңнамалық бекітусіз лоббизмнің нақты бар екендігін көрсететін басқа мысалдар келтірілген. Жүргізілген талдауға сүйене отырып, автор қоғамдық пікірді есепке алу мен қоғамдық мүдделерді ілгерілетудің қолданыстағы моделінің тиімділігінің жеткіліксіз және ретсіз екендігі туралы қорытындыға келеді.

Қазақстанда лоббизмді құқықтық реттеудің перспективаларын айқындау мақсатында шетелдік заңнамаға салыстырмалы-құқықтық талдау жүргізілді. Атап айтқанда, Америка Құрама Штаттарының, Ұлыбританияның және Еуропалық Одақтың тәжірибесі қарастырылды. Талдау нәтижесінде лоббистік қызметті заңнамалық реттеудің ең жалпы тенденциялары анықталды. Сонымен қатар, лоббизмді реттеудің әр түрлі тәсілдері бар, олар АҚШ-та байқалатындардан ЕО елдерінде салыстырмалы түрде жұмсаққа дейін.

Талдау нәтижелері бойынша автор Қазақстанда лоббизмді реттеудің негізгі тәсілдерін анықтауға тырысты. Сонымен қатар, лоббизмнің заңнамалық бекітілуінің ықтимал оң салдары сипатталған. Олардың ішінде нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және ілгерілету кезінде сараптамалық дағдарысты еңсеру мүмкіндігі көрсетілген.