ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЕҢБЕК ҚЫЗМЕТІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАТАЙЫМ ОҚИҒАЛАРДАН МІНДЕТТІ ӘЛЕУМЕТТІК САҚТАНДЫРУ ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫН ЖЕТІЛДІРУДІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2023_72_1_24Кілт сөздер:
жазатайым оқиға, қызметкер, жұмыс беруші, еңбек қатынастары, өндірістік жарақаттану, профилактикалық сақтандыру бағдарламаларыАңдатпа
Осы жарияланым Халықаралық еңбек ұйымының стандарттарын орындау және 2025 жылға дейін қауіпсіз еңбекті қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимыл Жоспарын іске асыру контексінде еңбек қызметіне (қызметтік/еңбек міндеттерін орындауға) байланысты жазатайым оқиғаларды міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнаманы жетілдіру мәселелеріне арналған.
ХЕҰ қазірдің өзінде орын алған жазатайым оқиғалар мен кәсіптік ауруларға ғана жауап беретін қолданыстағы тиімсіз сақтандыру бағдарламаларын қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуде өз рөлін атқаратын белсенді бағдарламаларға айналдыруды ұсынатын белсенді парадигманы алға тартады.
Авторлар өндірістегі жазатайым оқиғаларды сақтандырудың қолданыстағы тетігі, біріншіден, халықаралық стандарттар тұрғысынан төмен екендігіне назар аударады (оның алдын алу функциясы жоқ ал үшеуі, соның ішінде компенсаторлық және оңалту функциялары), екіншіден, қазіргі институционалдық инфрақұрылым әлеуметтік маңызды әсер тұрғысынан тиімді емес (өндірістік жарақаттануды азайту, әлеуметтік сақтандыруды ұлғайту) өйткені ол тек коммерциялық қызметке бағытталған.
Бұдан басқа, мақалада «Қызметкер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру туралы» ҚР Заңының заң-техникалық сипатындағы белгілі бір кемшіліктер (еңбек заңнамасының қолданыстағы нормаларына сілтеме), негізгі терминдерді (қызметтік (Еңбек) міндеттерін орындау кезінде жазатайым оқиға) баяндау (дефинациялау) кезінде біріздендірілген тәсілдің болмауы анықталды жоғарыда аталған Заңда немесе еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиға).
Бұл мақаланың ғылыми-практикалық маңыздылығы еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалардан әлеуметтік сақтандыру саласындағы қолданыстағы заңнаманы жетілдіру және сақтандыру бағдарламаларының үштұғырлы функционалын (компенсаторлық, оңалту, алдын алу) іске асыруға баса назар аудара отырып, тиісті институционалдық инфрақұрылымды жаңғырту бойынша бірқатар жаңа идеялар мен тәсілдерді әзірлеу болып табылады.
