ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӨРКЕНИЕТІ МЕН СОТ ӨНДІРІСІНДЕ ІСТЕР МЕН ДАУЛАРДЫ РЕТТЕУ (ЖЕТІСТІКТЕР, МӘСЕЛЕЛЕР, КЕЛЕШЕГІ)
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2023_73_2_63Кілт сөздер:
келіссөздер, татуласу, дауларды баламалы шешу, медиация, арбитраж, партисипативтік рәсімдер, судья-бітімгерАңдатпа
Мақалада Қазақстан Республикасының өркениеті мен сот өндірісінде істер мен дауларды бейбіт жолмен шешудің пайда болу, қалыптасу және даму тарихы баяндалған. Оның бітімгершілік рәсімдер арқылы істер мен дауларды реттеу ісіндегі жетістіктері атап өтілді, елде бейбітшілік пен келісімді нығайту жөнінде келешектегі бағыттар ашылды, өркениет пен сот өндірісі алдында тұрған көкейкесті мәселелер көрсетілді. Тарихи-құқықтық талдау авторларға сот өндірісін жеңілдету және заңнаманы ізгілендіру жағына қарай ұлттық құқықтық жүйені дамыту және жетілдіру үрдісін белгілеуге мүмкіндік берді. Сонымен қатар, бүгінде істер мен дауларды бейбіт жолмен шешу, бір жағынан, елдегі жанжал деңгейін және сот жүктемесін төмендетудің негізгі факторы, ал екінші жағынан, Қазақстан халқының құқықтық мәдениеті деңгейін және оның сот билігіне деген сенімін арттырудың көрсеткіші болып табылатыны белгіленді. Авторлар жазалаушы сот төрелігіне балама ретінде туындаған қалпына келтіру сот төрелігі институтын құрайтын қақтығыстарды реттеудің бейресми және икемді рәсімдерінің Қазақстанның өркениеті мен сот өндірісі үшін әлеуметтік-құқықтық маңыздылығын айқындады. Зерттеу барысында өркениет пен сот өндірісінде әзірлеген ұғымдар мен санаттар, істер мен дауларды реттеу тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық актілер, ұлттық құқықтық жүйенің дамуы мен жетілдірілуін айқындайтын тұжырымдамалық және стратегиялық құжаттар, татуластыру рәсімдерін жүзеге асыру жөніндегі соттардың статистикалық деректері пайдаланылды.
