ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН ҚЫЛМЫСТЫҚ СОТТАРЫ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2023_74_3_159Кілт сөздер:
соттардың мамандануы, судьялардың мамандануы, сот мамандануы, мамандандырылған соттар, қылмыстық соттар, қылмыстық сот өндірісі, сот жүйесі, аса ауыр қылмыстарАңдатпа
Бұл жұмыста қазақстандық мамандандырылған қылмыстық соттардың пайда болуының негізгі алғышарттары ретінде көрініс алған объективті факторлар зерттелді, олардың тарихи даму жолы сипатталды. Қазақстан Республикасының сот құрылысы мен сот ісін жүргізудің қазіргі кезеңіндегі мамандандырылған қылмыстық соттардың шынайы жағдайы бағаланады. Автор сонымен қатар мамандандырылған қылмыстық соттарды дамытудың және қылмыстық істер бойынша сот ісін жүргізуді жетілдірудің одан әрі жолдарын белгіледі.
Мұның бәрі тақырыптың теориялық және практикалық маңыздылығын білдіреді.
Таңдалған тақырыптың өзектілігі соттар мен судьяларды мамандандыру қағидатына сәйкес сот құрылысын дамытуға және сот ісін жүргізуді жетілдіруге бағытталған Қазақстан Республикасында жалғасып жатқан сот реформаларымен айқындалады. Өз кезегінде, соттар мен судьялардың біртұтас сот жүйесі ішіндегі неғұрлым тереңірек және неғұрлым кеңейтілген мамандануы Қазақстан Республикасының сот құрылысын дамыту және сот ісін жүргізуді жетілдіру кесіндісінің бірі болып танылды.
Мамандандырылған қылмыстық соттардың қызметін ұйымдастыру және жұмыс істеу мәселелерін зерделеу олардың республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда ауданаралық соттардың типі бойынша құрылғанын, жалпы юрисдикция соттарының төменгі буынын құрайтынын, аса ауыр қылмыстар бойынша қылмыстық істерді бірінші сатыдағы соттар ретінде, оның ішінде алқа билер сотының қатысуымен қарайтынын және шешетінін көрсетті.
Жұмысты жазу кезінде автор 2000-2022 жылдар кезеңіндегі елдегі қылмыстылықтың жай-күйі туралы, сондай-ақ, республика соттарының қызметі туралы, оның ішінде 2015-2022 жылдары шығарылған ауыр және аса ауыр қылмыстар бойынша ақтау үкімдерінің саны туралы статистикалық деректерді пайдаланды.
Автор қатысушы мемлекеттің азаматтық және саяси құқықтар туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының осы құқықтарды пайдаланудағы жетістіктері туралы халықаралық пактіде танылатын табиғи ажырамас құқықтарды іске асыру жөніндегі өз міндеттемелерін орындауы шеңберінде ұсынылған Қазақстанның мерзімді баяндамалары бойынша БҰҰ-ның ескертулері мен ұсынымдарына ерекше назар аударды.
