ҚОРҒАЛУҒА ҚҰҚЫҒЫ БАР КУӘ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖӘБІРЛЕНУШІНІҢ АЙҒАҚТАРЫН САҚТАУҒА ҚАТЫСУЫ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2023_74_3_142Кілт сөздер:
қорғалуға құқығы бар куә, қылмыстық процеске қатысушы, айғақтарды сақтауға қою, жәбірленуші, қылмыстық іс жүргізу кодексі, заңнама, іс жүргізу мәртебесіАңдатпа
Автор 2014 жылы Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне (бұдан әрі-ҚІЖК) енгізілген, бүгінгі күнге дейін жұмыс істеп келе жатқан және ғалымдар мен практиктер арасында түсініксіз түсінігі бар новеллаларды қарады. Зерттеудің тікелей объектісі бірқатар маңызды өзгерістер болды, олардың бірі – «қорғалуға құқығы бар куә» процессуалдық тұжырымдамасын енгізу, оны жеке процессуалдық мәртебеге немесе дәлірек айтқанда, қосалқы мәртебеге бөлуге тырысу.
Қорғауға құқығы бар куәгердің фигурасы Франция мен Литваның тәжірибесі туралы заңнамамызға енгізілді қылмыстық процеске «қорғауға құқығы бар куәгер» (көмекші куәгер) жаңа іс жүргізу фигурасы енгізілді.
Бастапқыда процестің жаңа қатысушысы ҚІЖК-нің 10-тарауында қылмыстық процеске қатысатын басқа тұлға ретінде анықталды, сонымен қатар сарапшылар, мамандар, аудармашылар, куәгерлер және т. б.
Бұдан басқа, Мемлекет Басшысының «2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған құқықтық саясат тұжырымдамасы туралы» Жарлығын іске асыру шеңберінде қылмыстық процесті оңайлату, қылмыстық іс жүргізу заңнамасын тиімді қолдануды көздейтін оңтайлы құқықтық тетіктерді енгізу мақсатында 2014 жылғы ҚІЖК-де «айғақтарды сақтауға қою» тағы бір жаңа институты енгізілді.
Автор ТМД елдерінде де, жақын, алыс шетелдерде де осындай институттардың тәжірибесін қарастырып, қалыптасқан проблемаларды шешу жолдарын ұсынды.
