ҚР ҚК 146-БАБЫНЫҢ ЖАҢА РЕДАКЦИЯСЫ ТУРАЛЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ АЗАПТАУҒА ЖӘНЕ БАСҚА ДА ҚАТЫГЕЗ, АДАМГЕРШІЛІККЕ ЖАТПАЙТЫН ЖӘНЕ АР-НАМЫСТЫ ҚОРЛАЙТЫН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС ПЕН ЖАЗА ТҮРЛЕРІНЕ ҚАРСЫ БҰҰ КОНВЕНЦИЯСЫНА СӘЙКЕСТІГІ ТУРАЛЫ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_76_1_142Кілт сөздер:
Қылмыстық кодекс, азаптау, қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын қарым-қатынас, қинау, қылмыстардың біліктілігіАңдатпа
Қазақстан демократиялық, құқықтық мемлекет ретінде халықаралық құқық нормаларын ұстанады және адам құқықтары мен бостандықтарын сақтау міндетін өзіне жүктеді, оларды кез келген құқыққа қайшы қол сұғушылықтар мен бұзушылықтардан, оның ішінде қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетін қорлайтын қарым-қатынас пен азаптауға заңнамалық тыйым салу жолымен қорғады. Бұл мақала қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын қарым-қатынас пен азаптауды жеке құраммен бекітетін ҚР ҚК 146-бабының жаңа редакциясын талдауға арналған. Осы іс-әрекеттер үшін, сондай-ақ қинау, ерекше қатыгездікпен денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру және аса қатыгездікпен денсаулыққа қасақана орташа ауырлықтағы зиян келтіру үшін жауапкершілікті белгілейтін қылмыстық-құқықтық нормаларды салыстырмалы-құқықтық талдау негізінде қылмыстық заңда оларды ажыратудың нақты критерийлерінің болмауына байланысты адамға қарсы зорлық-зомбылықтың көрсетілген нысандарын саралаудың күрделілігі туралы мәселе қойылады. Қинаудың, азаптаудың, зорлық-зомбылықтың қарапайым құрамы объективті жағынан бірдей. Бұл жағдайда азаптаудың мақсаты кез-келген адам болуы мүмкін екенін ескермеу керек. Осындай жағдай қатыгездік пен азаптаудың білікті құрамдарымен де байланысты. Бұл осы қылмыстарды саралау кезінде олардың арасындағы айырмашылықты едәуір қиындатады, яғни дұрыс біліктілікті жүзеге асыру қиын. БҰҰ-ның азаптауға және азаптауды анықтауға қатысты басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын емдеу мен жазалау түрлеріне қарсы конвенциясының ережелері "қатты ауырсыну немесе азап шегу" критерийін белгілейді және азаптауды ауыр қылмыстарға жатқызуды ұсынады. Авторлар азаптаудың жаңа анықтамасының халықаралық нормаларға сәйкес .стігін жою және ҚР ҚК-нің 146-бабын басқа аралас құрамдардан ажырату жөнінде өз дәлелдерін баяндайды.
