ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚ ПЕН ЗИЯТКЕРЛІК МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_78_3_34Кілт сөздер:
еркіндік, шығармашылық, шығармашылық еңбек, конституция, шығармашылық кәсіптер, конституциялық кепілдіктер, рухани - мәдени құндылықтарАңдатпа
Мақала зияткерлік меншік құқықтарының Қазақстан Республикасының (бұдан әрі – ҚР) конституциялық заңымен өзара әрекеттестігіне арналған. ҚР конституциясы еңбек пен кәсіп бостандығын, сондай - ақ шығармашылықты таңдау еркіндігін жариялайды. ҚР конституциясының 20 - бабының 1 - тармағында шығармашылық еркіндігіне кепілдік беріледі деп көрсетілген.
Қазіргі таңда қазақстандық ғалымдардың ғылыми зерттеулерінде шығармашылық еркіндігіне жеткіліксіз көңіл бөлінуде. ҚР Конституциялық сотының материалдары мен құжаттарын талдау шығармашылық бостандығының конституциялық кепілдігі мен осы еркіндіктің шегіне тереңірек талдау жасалмағанын көрсетеді. Сонымен қатар, ҚР Конституциясында зияткерлік меншік туралы ережелер жоқ, ал нормаларды түсіндіру тек сөзбе - сөз болуы мүмкін, ал біз тек шығармашылық еркіндігі туралы айтып отырмыз.
Бұл мақалада автор зияткерлік меншік құқығы мен конституциялық құқықтың өзара әрекеттесу мәселелерін көрсетуге тырысты, өйткені олардың арасындағы байланыс ҚР Конституциясында көрсетілгеннен гөрі тереңірек. Заң әдебиетінде шығармашылық қатынастарды конституциялық - құқықтық реттеу зерттеулерінің көпшілігі авторлық құқық объектілеріне ғана жатады, ал шығармашылық еркіндігі де өнертабыста, даралау құралдарының объективті көрінісі болып табылады.
Автор шығармашылық пен шығармашылық еркіндігі ұғымдарына талдау жүргізді және зияткерлік меншік кепілдіктерін Конституциялық бекіту, конституциялық - құқықтық қорғауды алу қажеттілігін негіздейді, өйткені индустрияландыру мен цифрлық технологияларды кеңінен қолдануда көрінетін Қазақстан экономикасын дамытудың мемлекеттік саясатында маңызды рөл атқарады, оның негізінде шығармашылық зияткерлік қызмет жатыр.
Осыған байланысты шығармашылық пен еңбек бостандығының Конституциялық - құқықтық кепілдігін ғана белгілеу жеткіліксіз, ҚР Конституциясына зияткерлік меншік туралы нормаларды енгізу талап етіледі, сол арқылы авторлар мен құқық иеленушіге өз құқықтары мен заңды мүдделерін конституциялық - құқықтық қорғауға мүмкіндік беру қажет.
