ҚАЗІРГІ ЮРИСДИКЦИЯЛАРДАҒЫ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ БАЛАЛАР АРАСЫНДА КИБЕРБУЛЛИНГКЕ ҚАРСЫ ІС-ҚИМЫЛ ЖӨНІНДЕГІ ЗАҢНАМАНЫҢ ДАМУЫН САЛЫСТЫРМАЛЫ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАЛДАУ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_77_2_247Кілт сөздер:
буллинг, кибербуллинг, агрессия, Интернеттегі зорлық-зомбылық, виртуалды зорлық-зомбылық, жасөспірімдер қылмысының алдын алу, кибербуллингке қарсы күресАңдатпа
Мақала мектеп жасындағы балалар арасында кибербуллинг сияқты қазіргі заманғы құбылыстың алдын алуға және оған қарсы тұруға, оның алдын алу және онымен күресу шараларын іздеуге арналған. Зерттеу дәстүрлі қорқытудың виртуалды түрге айналуына ықпал ететін жағдайларды негіздейді. Көбінесе кибербуллинг виртуалды қарым-қатынас ерекшеліктерімен бірге жүретін дәстүрлі қорқытудың электронды түрі ретінде түсіндіріледі: анонимділік, эмпатияның болмауы, бақылаудың болмауы және травматикалық ақпаратты ұзақ уақыт сақтау. Бұл мәселені шешу үшін психологиялық факторлар айқындалып, сонымен қатар кибербуллингке қарсы іс-қимылды құқықтық реттеу, атап айтқанда жауапкершілікті белгілеу қажеттілігіне баса назар аударылды. Бұл мәселені тиімді шешу үшін қорқыту және кибербуллинг ұғымдарын заңнамалық деңгейде белсенді түрде жариялау және бекіту өте маңызды. Атап айтқанда, балалардың, ата-аналардың және қажет болған жағдайда мұғалімдердің жауапкершілік шараларын қоса алғанда, мектеп ортасында кибербуллингпен күресуге бағытталған заң қабылдау қажет. Сондай-ақ, кибербуллинг жағдайларын бақылайтын, ең кең таралған әдістерді талдайтын және осы мәселені жою бойынша бірлескен күш-жігер үшін интернет-провайдерлермен өзара әрекеттесетін құзыретті органдарды құру маңызды. Алынған нәтижелер қазіргі қоғамдағы кибербуллингке қарсы күрестің заңнамалық тәсілдерін жетілдіру бойынша ұсыныстарды тұжырымдау үшін негіз болады. Мұндай жауапкершілікті балаларға емес, ата-аналарға, кей жағдайда мұғалімдерге қажетті шара ретінде белгілеу ұсынылады. Кибербуллингке жол бермеуге баса назар аудара отырып, жаңа институттарды енгізу, мектеп оқушылары арасында мәдени құндылықтарды дамыту қажет. Ювеналды әділеттілікті тиісті түрде дамыту қажеттілігі көрсетіледі, себебі өз жасына байланысты заңды жауапкершілікке тартылуы мүмкін психикасы қалыптасқан үлкен оқушылар үшін белгілі бір жаза белгіленуі керек. Бұл ретте әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік шараларына емес, күш-жігерді алдын алу және тәрбиелік шараларды назарға алу маңызды.
