ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ШАРТТЫ ТҮРДЕ МЕРЗІМІНЕН БҰРЫН БОСАТУДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ПРОБЛЕМАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_79_4_159Кілт сөздер:
шартты түрде мерзімінен бұрын босату, сот, өтінішхат, сотталғандар, пенитенциарлық органдар, түзетуАңдатпа
Мақала сот үкімімен тағайындалған жазадан шартты түрде мерзімінен бұрын босатуды құқықтық реттеудің кейбір мәселелерін қарастырады. Шартты түрде мерзімінен бұрын босату институтын қолданумен байланысты мәселелерді талдау, сондай-ақ заңнамалық, ғылыми және статистикалық ақпаратты зерттеу арқылы заңнамалық және құқық қолдану практикасын жетілдіру үшін қажетті ұсыныстарды анықтау жұмыс жазудың мақсаты болып табылады. Тақырыптың өзектілігі зерттелетін қылмыстық-құқықтық реттеу институты объектісінің азаматы мен қоғамы үшін мазмұны мен маңыздылығымен түсіндіріледі. Зерттелетін институттың мазмұны жеке тұлғаны сот үкімімен белгіленген жазаны өтеудің қалған мерзімінен босату болып табылады. Сот органдары сотталушының шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтінішін қанағаттандыра отырып, оның түзетілгеніне және тағайындалған жаза мерзімін толық өтеу қажеттілігінің жоқтығына сенімді болуға тиіс. Ғылыми жұмыста шартты түрде мерзімінен бұрын босатуды қолдану саласындағы заңнамалық өзгерістер мен толықтырулар қарастырылады, сондай-ақ азаматтардың әртүрлі санаттарына қолдану тұрғысынан қабылданған ережелер талданады. Бұдан басқа, сот органдарының тиімді құқық қолдану тәжірибесі үшін істің материалдарын және сотталған адамның жеке ісін объективтілікке және ұсынылған сипаттамалардың іс материалдарына сәйкестігіне қатысты мұқият зерделеу қажет. Соттардың әртүрлі тәжірибелерді қолдану проблемасы ұқсас жағдайлар, сипаттамалар болған кезде, яғни шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы істерді қарау кезінде біркелкілік болмаған кезде ерекшеленеді. Жұмыста ұқсас форматтағы материалдарды ұсынған, бірақ әртүрлі қаулылар шығарылған сотталғандардың өтінішхаттары бойынша әртүрлі шешімдер шығару мысалдары келтірілген: қанағаттандырылды немесе бас тартылды. Сондықтан істі терең және объективті қарау үшін сот органдарына түзеу мекемесі ұсынған жазалар мен көтермелеулердің негізділігі мен заңдылығын талдау бойынша өкілеттіктер беру қажет. Бұдан басқа, жұмыста азаматтың жазасын одан әрі өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босату құқығын іске асыру үшін жұртшылықты, оның өкілдерін тарту туралы ұсыныс ұсынылған.
