ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАЗА МАҚСАТТАРЫНА ЖЕТУДІҢ ПРОБЛЕМАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_78_3_162Кілт сөздер:
қылмыстық жаза, қылмыстық жазаның мақсаттары, жаза жүйесі, айыппұл, түзеу жұмыстары, әлеуметтік әділеттілік, Қылмыстық кодексАңдатпа
Мақалада авторлар Қазақстан Республикасында қылмыстық жаза мақсаттарына қол жеткізуге әсер ететін негізгі проблемалық аспектілерді қарастырады. Жазаның тиімділігі, сотталғандарды қайта әлеуметтендіру және пенитенциарлық жүйенің жұмыс істеуі мәселелеріне басты назар аударылады.
Қазіргі уақытта біз жалпы әлемде де, атап айтқанда Қазақстанда да қылмыс деңгейінің тұрақты өсуін байқап отырмыз. Қылмыстық қоғамдастық барған сайын ұйымдасқан және кәсіби болып келеді, олардың қызмет салалары кеңейіп, көптеген адамдар қылмыстық ортаның бір бөлігіне айналуда.
Бұл үрдіс азаматтардың құқықтарын қорғаудың сот институттарының төмен тиімділігімен және қылмыстың алдын алу жүйесінің бұзылуымен қатар жүреді, бұл халықты қылмысқа қарсы репрессиялық шараларды күшейту қажеттілігі туралы қорытындыға келуге мәжбүр етеді. Алайда, қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алудағы жазаның барлық маңыздылығымен Қазақстанның қылмыстық саясатында екі негізгі стратегия бар: бір жағынан ауыр қылмыстар үшін жауапкершілікті қатаңдату және екінші жағынан онша ауыр емес құқық бұзушылықтар үшін бас бостандығынан айыруға байланысты емес неғұрлым ізгілікті жазалау шараларын қолдану.
Авторлар қылмыстық жазаның мақсаттарын жетілдірудің нақты тетіктерін және жаза түрлерінің жүйесін құруды ұсынды.
Жазаны айқындау кезінде сот жазаның жүйесі мен түрлерін, сондай-ақ оны тағайындаудың қағидаттары мен негізгі қағидаларын айқындайтын Қылмыстық кодекстің нормаларын басшылыққа алуға тиіс. Мақалада қолданыстағы жазалау жүйесіне талдау жасалды, оның кемшіліктері анықталды және оларды жою әдістері ұсынылды. Осы талдау шеңберінде Қылмыстық кодекстің бірқатар нормаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу ұсынылады.
