«КИБЕРҚАУІПСІЗДІК» ЖӘНЕ «АҚПАРАТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК» ҰҒЫМДАРЫНЫҢ ЗАҢНАМАЛЫҚ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_79_4_178Кілт сөздер:
ақпараттық қауіпсіздік, ұлттық қауіпсіздік, ақпарат, киберқауіпсіздік, киберқорғаныс, ақпараттық-коммуникациялық технологияларАңдатпа
Қоғамның қазіргі даму жағдайында ақпараттық өзара әрекеттесу жүйесі әртүрлі техникалық құралдарды, телекоммуникациялық жүйелерді белсенді қолданады. Қажетті білім мен ақпаратты тарату, алу, пайдалану деңгейі қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларына әсер етеді. Сонымен қатар ақпарат көлемінің өсуі соншалық, оны тиімді пайдалану үшін компьютерлерді, ғаламдық Интернет желісін қоса алғанда, ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның заманауи элементтерін енгізу қажет. Мемлекеттік және қоғамдық қызметтің барлық салаларында кеңінен қолданылатын заманауи ақпараттық технологияларды қолданудың өсіп келе жатқан ауқымы жалпы ақпараттық ресурстарды қорғау жүйесін үнемі жетілдіру міндетінің ерекше өзектілігін анықтайды. Сонымен қатар «киберқауіпсіздік» және «ақпараттық қауіпсіздік» ұғымдарын заңнамалық саралау қажеттілігін арттыратын факторлар айқын болды. Бұл мақалада «ақпараттық қауіпсіздік», «ақпараттандыру саласындағы ақпараттық қауіпсіздік», «киберқауіпсіздік» дефинициялары бойынша авторлық позициялар; ақпараттық қауіпсіздік және киберқауіпсіздік туралы құқықтық нормалардың қолданыстағы редакцияларын талдау; ақпарат/деректер қауіпсіздігін қамтамасыз етудің шетелдік тәжірибесі көрсетілген. Ақпаратты қорғаудың маңыздылығы электрондық құжаттар алмасуға және электрондық қызметтер көрсетуге байланысты. Ақпараттық қауіпсіздікті, киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету проблемасы кешенді сипатқа ие және заңнамалық, ұйымдастырушылық шараларды үйлестіру, мүдделі құқық субъектілерінің ғылыми-техникалық және экономикалық әлеуетін одан әрі біріктіру, қолда бар және жаңа неғұрлым тиімді тәсілдерді, тәсілдер мен ақпаратты қорғау құралдарын әзірлеу қажеттілігімен байланысты. Қолданыстағы заңнаманың ережелерін, озық шетелдік тәжірибені, Қазақстанның сараптамалық қоғамдастығының пікірін назарға ала отырып, ақпараттандыру саласына қатысты «ақпараттық қауіпсіздік» және «киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету» ұғымдарын заңнамалық деңгейде ажырату ұсынылады. Бұдан басқа, ҚР заңнамасына енгізу және киберқауіпсіздікті қамтамасыз етуде тұжырымдамалық-категориялық аппаратты біркелкі түсіндіру мақсатында киберқауіпсіздік қатері, киберқауіпсіздік оқиғасы сияқты дефиницияларды енгізу ұсынылады. Инфрақұрылымның маңызды объектілері иесінің міндеттерін кеңейту ұсынылады.
