КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ ЗАҢНАМАНЫ ЖЕТІЛДІРУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ: КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕР
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2024_79_4_51Кілт сөздер:
Конституцияны қорғау, Конституциялық Сот төрелігі, сот бақылауы, позитивті заң шығарушы, құқықтық ұстанымдарАңдатпа
2022 жылы Қазақстан Республикасында өткен конституциялық реформалар құқықтық және саяси жүйені одан әрі жаңғыртудың жаңа векторларын белгіледі. Мемлекеттік басқарудың тиімділігі, заң шығару процесінің сапасы, сондай-ақ конституциялық бақылау институтын реформалау қажеттілігі бірінші орынға шықты, оның көмегімен елде Конституцияның үстемдігі қамтамасыз етіледі және конституциялық заңдылық режимі сақталады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, конституциялық бақылау органдары қоғамдық қатынастардың барлық салаларына қатысады. Сот Конституциялық бақылауы заңнаманы жетілдірудің, конституциялық құрылысты қорғаудың және бүкіл құқықтық жүйенің серпінділігін қамтамасыз етудің ең пәрменді құралы болып табылады.
Осыған байланысты, Қазақстанда конституциялық соттың құрылуы және конституциялық әділеттің сот моделіне қайта оралу өткен реформаның ең елеулі нәтижесі болды. Конституциялық заңнама нормаларына сәйкес соттың қызметі Конституция нормаларына ресми түсініктеме беруге, алдын ала және кейінгі бақылауды жүргізуге, сайлау мен референдумдардың дұрыс өткізілуін белгілеуге бағытталған. Алайда, кең өкілеттіктерге қарамастан, Конституциялық Соттың ең тиімді өкілеттіктерінің бірі Қазақстан Республикасының Парламенті қабылдаған заңдарға қатысты бақылау болды.
Мақалада Конституциялық Соттың нормативтік қаулыларын және әртүрлі ғылыми тәсілдерді зерделеу негізінде бақылаудың осы түрінің кейбір мәселелері қаралады, құқықтық актілердің сапасының төмендігінің себептері талданады, Конституциялық Соттың құқықтық ұстанымдары келтіріледі, сондай-ақ конституциялық бақылау тетіктерін одан әрі жетілдіру қажеттілігіне назар аударылады.
Мақалада Конституциялық Соттың заңнаманы жетілдірудегі рөлі де көрсетілген.
