РАХИМБЕРДИН К.Х., ГЕТА Ю. Р. «ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ПРОБАЦИЯ: ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕГІ ҚАЛЫПТАСУ МЕН ДАМУДЫҢ БІРЕГЕЙ ТӘЖІРИБЕСІ» ҒЫЛЫМИ ЖАРИЯЛАНЫМЫНА ҚАЙТА ОРАЛҒАНДА
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2025_80_2_311Кілт сөздер:
пробация, бас бостандығын шектеу, санкцияларды қайта қарау, жазаның тиімділігі, жазаның мақсаты, жаза, әлеуметтік әділеттілік, қылмыстың алдын алу, нормалардың соқтығысуыАңдатпа
Бостандықты ұйымдастырудың маңыздықұрамдасбөлігіпробация болып табыладыжәнеоныңтиімділігі қылмыстық құқықтағыжазаныңмаңыздыпринциптерінеәсер етеді.Алайда,Қазақстандағыпробацияныңқазіргіжағдайыонықолданудыңкөптегенмәселелерінтудырады.Әсіресе, бұлмәселе бас бостандығыншектеутүріндегіжазанықолданукезіндеөткіртұр.Қылмыстықзаңнамамен құқық қолдану практикасынталдауосыжазанықолданудың кейбір мәселелерінкөрсетті.Осындайпроблемалардыңбірі-жазадажазаэлементініңболмауы.Пробацияныңқазіргіжағдайысотталған адамға қолайлыжағдайжасайды.Бұлережежәбірленушігетолығыменәсер етеді, нәтижесіндеқоғамныңсоттөрелігімензаңға деген сенімсіздігінеәкеледі. Мақалада автордыңпікірінше, осымақалалардыңсанкцияларынан бас бостандығыншектеутүріндегіжазаны алып тастауғажеткіліктінегіздерібаржекеқұрамдарқарастырылады.
ҚР ҚК 106-бабының 1-бөлігінде көзделген бостандықты шектеу тиімділігінің проблемасы ҚР ҚК 44-бабының 1-бөлігімен колизия түрінде ұсынылған. Сонымен қатар, мәселе жасалған әрекеттің белгіленген жаза түріне сәйкес келмеуі ретінде көрінеді. Мақалада ҚР ҚК 106-бабының 1-бөлігінің санкциясынан бас бостандығын шектеуді алып тастаудың ғылыми негіздемесі беріледі. ҚР ҚК 122-бабының 1-бөлігінде, 123-бабының 1-бөлігінде, 308-бабының 1-бөлігінде көзделген бас бостандығын шектеу тиімділігінің проблемалары да үлкен қоғамдық қауіптің болуымен және жасалған іс-әрекеттің жазаның түрі мен ауырлығына сәйкес келмеуімен байланысты. ҚР ҚК 146-бабының 1 және 2-бөлігінде көзделген бас бостандығын шектеу тиімділігінің проблемасы да жазаның жасалған іс-әрекетке сәйкес .стігін көрсетеді. Мақалада аталған мақалалардың санкциясынан бас бостандығын шектеуді алып тастаудың ғылыми негіздемесі келтірілген.
