СУДЬЯЛАРДЫ ТАҒАЙЫНДАУ МЕН ЖОҒАРЫЛАТУҒА БЕЙРЕСМИ ЫҚПАЛ ЕТУДІҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ: ҚАЗАҚСТАН МЕН ГЕРМАНИЯНЫҢ ТӘЖІРИБЕСІ

Аңдатпа

«Бейресми аспектілер», «бейресми тәжірибелер», әдетте, құқықтық ережелермен реттелмейтін және сәйкесінше заңнамалық рәсімдерді білмейтін әлеуметтік қатынастардың салаларына қолданылады. Алайда, бейресми тәжірибенің рөлі мен әсері көптеген елдерде байқалады. Бейресми институттар, тәжірибелер мен нанымдар көбінесе әлеуметтік өзара әрекеттесулерде аз көрінеді немесе тіпті көрінбейді. Оның үстіне, формальды ережелерге қарағанда бейресми практиканы өзгерту қиынырақ, өйткені бейресми институттар формальды ережелерден тыс әрекет ететін сенімдер мен әлеуметтік мінез-құлықтардың көрінбейтін сипатында жатыр. Күтілетін әлеуметтік өзгерістерге және жүргізіліп жатқан мемлекеттік құқықтық реформалардың тиімділігіне тосқауыл болып отырған қоғамда орын алып отырған келеңсіз мазмұнның бейресми аспектілері. Оның үстіне, бұл формальды тәжірибелер мен рәсімдерді қажетті түрде жүзеге асыруға кедергі келтіретін бейресми аспектілерді білмеу немесе елемеу болып табылады.

Осы тұрғыда бейресми тәжірибелер мен институттардың сот жүйесіне, атап айтқанда судьяларды іріктеу мен тағайындауға әсерін талдау бүгінгі таңда өзекті болып отыр. Мақала авторлары сот жүйесінің құрылымына ресми түрде қатыспайтын, бірақ сонымен бірге судьяларды іріктеуге әсер ететін бейресми мекемелердің мазмұны мен қызметіне талдау жасайды. Бұл бейресми институттардың әсер ету дәрежесі әр елде әр түрлі болуы мүмкін болса да, авторлар бейресми тәжірибелер мен процедуралардың рөлі туралы алдыңғы зерттеушілердің тұжырымдарын ұстанады. Атап айтқанда, олар қоғам өміріндегі объективті шындықты формальды институттарға жеңілдету және әлеуметтік қатынастарды заңнамалық реттеуді ғана өзгерту белгілі бір субъектілердің құқықтық жағдайы мен мінез-құлқын тез өзгерте алмайды деген идеяны дамытады.