"ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ ТУРАЛЫ" ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ ТУРАЛЫ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2025_80_4_398Кілт сөздер:
жасанды интеллект, құқықтық реттеу, цифрландыру, цифрлық мемлекет, ЖИ қауіпсіздігі және әдептілігіАңдатпа
Мақалада қазіргі уақытта пысықтау сатысында жатқан «Жасанды интеллект туралы» Қазақстан Республикасы Заңының алғышарттары, мазмұны мен мәні қарастырылады. Заң Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісінде қабылданған. Содан кейін Сенатта қаралып, ілеспе түзетулермен бірге Парламенттің төменгі палатасына қайтарылды.
Автор Қазақстандағы жасанды интеллектті (ЖИ) реттеудің құқықтық, ұйымдастырушылық және этикалық аспектілеріне, сондай-ақ ұлттық заңнамадағы тиісті өзгерістерге назар аударған. Қазақстан Президент Қ.К.Тоқаевтың Жолдауында және 2030 жылға дейінгі құқықтық саясат тұжырымдамасында белгіленген міндеттерге сәйкес келетін ЖИ технологияларын пайдаланудың құқықтық негіздерін жүйелі түрде нығайтуға әрекет еткен алғашқы елдердің бірі болды.
Мемлекеттік органдардың, квазимемлекеттік сектор және бизнес субъектілерінің ЖИ қолдану тәртібін реттейтін 28 баптан тұратын Заңның құрылымы мен негізгі ережелері, сондай-ақ осы қатынастарға қатысушылардың құқықтары мен міндеттері талданады. Сарапшылар мен депутаттардың заңның сипаты туралы пікірлері қаралады: оны бастапқы бағалаудан бастап құқықтың жаңа саласын қалыптастыратын жүйе құраушы акт деп тануға дейін. ЖИ саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікті енгізу және сабақтас заңдардағы өзгерістерге ерекше назар аударылды.
Қорытындылай келе, жасанды интеллектті реттеудің бірыңғай халықаралық тәсілінің болмауына қарамастан, Қазақстан құқықтық реттеудің ұлттық моделін құра отырып, проактивті ұстанымын көрсетіп отырғаны атап өтілді. Заң ЖИ енгізудің қауіпсіздігін, ашықтығын және әдептілігін қамтамасыз етуге, азаматтардың құқықтарын қорғауға және инновациялық дамуды ынталандыруға бағытталған.
