ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢНАМАСЫ БОЙЫНША ТӨРЕЛІКТЕ ДАУДЫҢ МӘНІНЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ҚҰҚЫҒЫН АНЫҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Кілт сөздер:
төрелік, азаматтық-құқықтық қатынастар, шетелдік элементімен асқынған, қолданылатын құқық, тараптардың ерік автономиясы, коллизиялық нормалар, жария тәртіп, аса-императивтік нормалар, мәміленің нысаныАңдатпа
Мақалада қазақстандық заңнама ережелеріне сәйкес шетелдік элементімен асқынған азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды төрелікте шешу кезінде қолданылатын құқықты анықтау мәселелері қаралады. Автор, қолданылатын құқықты анықтау әдістері шетелдік элементімен асқынған азаматтық-құқықтық қатынастарды реттеу әдісіне тәуелді екенін негіздейді. Сондай-ақ, императивтік нормаларды қолдану кезінде шетел құқығын қолдануға жол бермейтін жағдайлар, соның ішінде жария тәртіп туралы ескертпелер, қаралады.
Мақалада шетелдік элементімен асқынған азаматтық-құқықтық қатынастардың ҚР-ның жеке және (немесе) заңды тұлғалары арасында орын алуы мүмкіндігі негізделеді. Осыған байланысты көрсетілген тұлғалардың арасындағы дауды қарау кезінде қазақстандық құқықты қолдану туралы ҚР-ның «Төрелік туралы» Заңы 44 бабының ережелері сыни тұрғыдан бағаланады.
Мақалада төреліктерде дауларды шешу кезінде халықаралық шарттар мен әдет-ғұрыптардың ерекше орны аталып өтіледі. Осыған байланысты, Заң күші жоқ Президентінің Жарлықтарымен Қазақстан қосылған халықаралық шарттар ережелерінің басымдығын анықтау мәселесіне назар аударылады.
Қолданылатын құқықты анықтау мәселе бойынша: шарт жасасу кезіндегі, дау туындаған кездегі немесе өзге де тараптар белгілеген сәтінде қолданылатын құқық қолданылуға тиіс пе, - бұл сұраққа жауабы тек тараптардың мұндай кезді келісіп алуына ғана емес, сонымен қатар, заңнамалық шектеулердің болуына байланысты болу мүмкіндігі танылады. Осы мәселені шешу тәсілі даудың мәніне байланысты болу мүмкіндігі дәлелденеді.
