ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢНАМАСЫ БОЙЫНША ТЕРРОРИСТІК ЖӘНЕ ЭКСТРЕМИСТІК ҚЫЛМЫСТАР ЖАСАҒАН АДАМДАРДЫ ӘКІМШІЛІК ҚАДАҒАЛАУ: ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2021_67_4_61Кілт сөздер:
әкімшілік қадағалау, Қазақстан, профилактика, ескерту, жаза, қылмыстық заң, сотталғандар, бас бостандығынан айыру орындарынан босату, шектеулер, ішкі істер органдары, терроризм, экстремизмАңдатпа
Оқырмандарға ұсынылып отырған мақала Қазақстан Республикасы заңнамасының құралдарын пайдалану негізінде террористік және экстремистік бағыттағы қылмыстар үшін бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеген сотталғандарды әкімшілік қадағалауды құқықтық реттеудің жекелеген аспектілеріне арналған. Бұл проблема қылмыстан кейінгі бақылау мәтінінде БҰҰ-ның халықаралық стандарттарында және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде қозғалады. Мақалада әкімшілік қадағалау шараларының экстремистік және террористік қылмыстың алдын алумен тығыз байланысы және заң ғылымында қалыптасқан тұжырымдамалық көзқарастар негізінде әкімшілік қадағалаудың мәні террористік және экстремистік бағыттағы қылмыстар үшін жазасын өтеген және қайталанатын қылмыстардың жоғары қаупін сақтайтын адамдарға қатысты қылмыстан кейінгі бақылаудың ерекше нысаны ретінде ашылады. Мақалада криминопенологиялық ғылымның әдіснамалық тәсілін пайдалану негізінде «бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды әкімшілік қадағалау туралы» ҚР Заңының ережелеріне оның қағидаттары, әкімшілік қадағалаудың мазмұнын, сотталғандарға жүктелетін құқықтық шектеулерді, олардың құқықтық мәртебесін айқындау, әкімшілік қадағалауды жүзеге асыру алгоритмі бөлігінде егжей-тегжейлі доктриналық және құқықтық талдау жасалды. Мақалада Қазақстандағы әкімшілік қадағалауды заңнамалық реттеудің сөзсіз артықшылығы оның кемшіліктерін жоққа шығармайды. Бұл кемшіліктер, атап айтқанда, сотталған экстремистер мен террористердің жеке басының криминологиялық ерекшеліктерін толық есепке алмаумен, оларға жүктелетін құқықтық шектеулерді құрастырумен, сотталғандарды қайта әлеуметтендіру шаралары тізбесінің болмауымен, заң шығарушының әкімшілік қадағалаудың тиімділігін арттыру үшін сот және қоғамдық бақылау құралдарын пайдаланбауымен байланысты.
Осыған байланысты, мақалада Қазақстандағы әкімшілік қадағалауды құқықтық реттеуді жетілдіруге, оның заңдық белгілерін нақтылауға және іске асыру тетігін жақсартуға қатысты заң шығарушы мен құқық қолдану практикасының назарына лайық бірегей авторлық ұсыныстар қамтылған. Мақаладағы тұжырымдар мен ұсыныстар террористік және экстремистік қылмыстың алдын алу тұрғысынан отандық құқықты, криминология мен деликтологияны дамыту үшін пайдалы.
