ҚЫЛМЫСТЫҚ КОДЕКСТІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ ҮШІН ЖАУАПКЕРШІЛІК ТУРАЛЫ НОРМАЛАРЫНЫҢ КЕМШІЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖОЮ ЖОЛДАРЫ
Кілт сөздер:
экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтар, экологиялық қауіпсіздік, қылмыстық-құқықтық күрес шаралары, қылмыстық заңнаманы жетілдіру, құқық қолдану тәжірибесіндегі кемшіліктерАңдатпа
Адамның табиғатқа теріс ықпалы оның өмірі мен денсаулығына, адамзаттың қазіргі және болашақ ұрпақтарының тұрмыс жағдайына қауіп төндірді. Сондықтан Қазақстан Республикасының Конституциясы азаматтарға табиғатты сақтау міндетін жүктейді (Қазақстан Республикасы Конституциясының 38-бабы). Біздің еліміздегі экологиялық жағдай алаңдатады, себебі біздің елде тіркелген экологиялық қылмыстар саны жыл сайын артып келеді. Автордың пікірінше, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің нормалары экологиялық қылмыстарды тиімді жоюға мүмкіндік бермейтін бірқатар кемшіліктерге ие. Атап айтқанда, Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлігінің экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық үшін жазалауды қарастыратын санкциялары көрсетілген қылмыстардың қауіптілігіне сәйкес келмейтін шамадан тыс жұмсақ санкцияларды белгіледі. Осыған байланысты, автор Қылмыстық кодекстің кейбір баптарының экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық үшін жауапкершілік туралы санкцияларына өзгерістер енгізуді ұсынады. Бұдан басқа, Қылмыстық кодексті қоршаған ортаны қылмыстық және құқықтық қорғауды толыққанды қамтамасыз етуге ықпал ететін жаңа баптармен толықтыру ұсынылады.
Мақалада Қылмыстық кодексті экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қолдану барысында құқық қолдану тәжірибесінің кемшіліктері қарастырылды. Экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін жауаптылық пен жазалаудың сөзсіздігі қағидатын өрескел бұзуға назар аударылады. Автордың берген статистикасы 2017 жылы Қазақстанда тіркелген экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтардың төрттен бірінен астамына кінәлі адамдар сотталмайды, өйткені қылмыстық қудалау, тіпті аяқталған қылмыстық істердің көпшілігі үшін, алдын ала тергеу сатысында немесе сотта аяқталады. Мұндай тәжірибелер экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтардың санының өсуіне ықпал етеді.
