ҚОМПАНИЯЛАРДЫҢ ҚАТЫСУ ҮЛЕСТЕРІН (АКЦИЯЛАРЫН) ИЕЛІКТЕН ШЫҒАРУ ТУРАЛЫ ШАРТТАРДА ЖӘНЕ КОРПОРАТИВТІК ШАРТТАРДА ШЕТЕЛДІК ЗАҢНАМАНЫ ҚОЛДАНУ

Аңдатпа

Мақалада Қазақстан заңнамасына сәйкес құрылған компаниялардың үлестерiн немесе акцияларын сату туралы шарттарға шетелдік заңнаманы қолдану мүмкіндігі қарастырылған. Бұл ретте Қазақстан заңнамасына сәйкес құрылған серіктестіктердің қатысушылары (акционерлері) арасындағы басқа да шарттарға шетелдік заңнаманы қолдану мүмкіндігі қарастырылуда.

Қазіргі уақытта мұндай келісім-шарттарға шетелдік құқықты қолдану мүмкіндігін жоққа шығару көзқарасы басым. Дегенмен, сөзбе-сөз де, телеологиялық талдау да мұндай шектеуге негіз бермейді. Азаматтық кодекстің 1114-бабына сәйкес, егер серіктестікке қатысушылар арасында қатынастар туындаса, қолданыстағы заңнама серіктестік құрылған елдің құқығы болуы керек деп қорытынды жасауға болады. Егер компания Қазақстанда құрылса, онда қолданылатын заң қазақстандық заң болуы керек. Бірақ егер қатысушылар арасында қарым-қатынас болмаса, онда серіктестік құрылған елдің заңнамасын міндетті түрде қолдануға көрсетілген шектеу қолданылмайды.

Сонымен қатар, келісім-шарт еркіндігі принципі тараптардың өзара қарым-қатынастарын барынша тиімді реттеу үшін корпоративтік келісімде шетелдік құқықты қолдану туралы келісімге келуге мүмкіндік беруі керек.

Сонымен қатар, Қазақстандағы жеке-құқықтық қатынастардағы шарт бостандығы принципінің қазіргі уақытта негізсіз шектелген әрекетін мойындау қажет. Бұл тәсілден бас тартып, императивтік нормалардың кең таралған, негізсіз қолданылуын жою ұсынылады. Сонымен, жеке-құқықтық заңдарда императивтік нормалардың болуы, оған серіктестіктердің, заңды тұлғалардың қызметін реттейтін заңдар да кіреді, ерекше қорғауды талап ететін мүдделердің – қоғамдық мүдделердің, айналымға әлсіз қатысушылардың мүдделерінің болуымен анықталуы керек.