КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ РЕФОРМА ҚАЗАҚСТАННЫҢ САЯСИ ЖҮЙЕСІН ҚАЙТА БАСТАУДЫҢ НЕГІЗГІ НҮКТЕСІ РЕТІНДЕ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2022_69_2_13Кілт сөздер:
конституциялық реформа, конституция, түзетулер, демократия, референдум, адам құқықтары, Президент, Парламент, Үкімет, Конституциялық сот, соттар, мемлекеттік билікАңдатпа
Мақала Қазақстанның конституциялық-құқықтық моделін кешенді трансформациялауға бағытталған конституциялық реформаға арналған. Жыл сайын мемлекеттердің конституциялық-құқықтық құрылымы барған сайын серпінді бола түсуде, бұл өз кезегінде шет елдердің тәжірибесі мен объективті ұлттық ерекшелікті ескере отырып, Қазақстанның саяси тұғырнамасын модификациялауды жүргізуді талап етеді. Ағымдағы жылдың 5 маусымында Қазақстан Республикасының Конституциясына қоғамды одан әрі демократияландыруға бағытталған түзетулер енгізу, суперпрезиденттіктен күшті Парламенті және есеп беретін үкіметі бар Президенттік үлгіге көшу мәселесі бойынша республикалық референдум өтеді. Бүгінгі таңда қоғамда ұсынылған түзетулер бойынша кең пікірталас жүргізілуде, өйткені олар маңызды стратегиялық мақсаттарды көздейді: үш билік тармақтары арасында тепе-теңдік пен тепе-теңдіктің теңдестірілген тетігін құру, партиялық өкілдік институттарын нығайту, сот жүйесінің тиімділігін арттыру, жергілікті басқару жүйесін күшейту. Автор елдің саяси тұғырнамасын кешенді жаңғыртудың негізгі конституциялық-құқықтық аспектілерін, мемлекеттік билік ұйымы архитектурасындағы тұжырымдамалық өзгерістерді ашып көрсетеді. Мәселен, мақалада конституциялық реформаның Конституциялық сотты құру, Парламенттің рөлін күшейту, оның жұмыс істеу тәртібін өзгерту, заңдарды қабылдау, Үкіметтің есептілігі, Президенттің өкілеттігін шектеу, демократиялық институттарды енгізу, қоғамды демократияландыру және адамның іргелі құқықтарын қорғау сияқты негізгі ерекшеліктері қарастырылады.
