АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ ТҰЖЫРЫМДАСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ: ТАРИХИ-ҚҰҚЫҚТЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Аңдатпа

Мақалада адам құқықтарының ғылыми тұжырымдамасын қалыптастырудың тарихи-құқықтық аспектілері қарастырылған. Талданған кезең парсы патшасы Кирдің манифестінен, адамзат тарихындағы алғашқы адам құқықтары декларациясынан бастап, Магна картасына дейін, ұлы буржуазиялық төңкерістен бастап Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылуына дейін және бүгінгі күнге дейін. Жұмыста адам құқықтары идеясының тұжырымдамаға және, сайып келгенде, халықаралық құқықтың әмбебап қағидатына біртіндеп өзгеруі байқалады, бұл оның Қазақстан Республикасы толыққанды мүшесі болып табылатын бүкіл әлемдік қоғамдастық үшін елеулі маңыздылығын көрсетеді.

Мақала жазу барысында автор халықаралық актілерге, шетелдік ғалымдардың еңбектеріне, шетелдік және ұлттық заңнамаға талдау жасады. Автор адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясына, Адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын қорғау туралы Еуропалық конвенцияға және басқа да халықаралық актілерге баса назар аударды. Мақалада адам құқықтарының әмбебаптығы мен әмбебаптығының өлшемдері келтірілген, адам құқықтарының негізгі белгілері сипатталған. Адамның құқықтық мәртебесінің әмбебап қағидаларының бірі – теңдік. Сондай-ақ, автор жалпы әлемдік деңгейде адам құқықтарының белгілі бір аспектілеріне қатысты дүниежүзілік мандаты мен юрисдикциясы бар халықаралық ұйымдардың жұмысы мен маңыздылығын атап өтті.

Мақаланың соңында автор азаматтардың құқықтарын қамтамасыз ету үшін мемлекеттің жауапкершілігін арттыру бөлігінде Конституциялық құқықты шектеудің басым мақсаттарын белгілеуді ұсынды, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің және прокуратура органдарының қызметін одан әрі жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізілді. Автор өзі ұсынған шараларды қабылдау азаматтардың құқықтарын қорғаудың құқықтық институтын одан әрі реформалауға ықпал етеді деп санайды.