ТАРИФТЕР МЕН САУДА САТТЫҚ ТУРАЛЫ БАС КЕЛІСІМНІҢ ХХ - БАБЫ ТҰРҒЫСЫНАН КӨМІРТЕГІ ТАРИФТЕРІН ҚҰҚЫҚТЫҚ ТАЛДАУ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2023_72_1_196Кілт сөздер:
көміртегі тарифтері, Тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісім, Дүниежүзілік Сауда Ұйымы, климатық өзгерісАңдатпа
Бұл мақала көміртегі тарифтерінің заңдылығын Тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісімнің (ГАТТ) XX бабының көзқарасы тұрғысынан зерттеуді көздейді. Көміртегі тарифтері тек халықаралық саудамен ғана емес, сонымен қатар парниктік газдар шығарындыларын азайту шараларымен де байланысты. Сондықтан олар Дүниежүзілік Сауда Ұйымымен (ДСҰ) және климаттың өзгеруіне қатысты халықаралық заңдармен реттеледі. Құқықтық тұрғыдан, әсіресе халықаралық құқық тұрғысынан, көміртегі тарифтері негізінен экологиялық тауарлар саудасының біржақты шарасы болып табылады және экологиялық тауарлар саудасының біржақты шаралары көбінесе жасыл саудаға кедергі ретінде қарастырылады.
ДСҰ бойынша көміртегі тарифтері ең қолайлы мемлекет пен ұлттық режим қағидаттарын бұзуы мүмкін. Батыс ғалымдары көміртегі тарифтері белгілі бір институционалдық құрылымға байланысты, жоғарыда аталған қағидаттарға сәйкес келуі мүмкін деп есептейді. Жоғарыда аталған қағидаттар бұзылған жағдайда да, оның заңдылығын негіздеу үшін ГАТТ-тың XX бабындағы экологиялық ерекшелік туралы тармақты қолдануға болады.
Бұл мақалада көміртегі тарифтерінің заңдылығын анықтаудың кілті болып табылатын ГАТТ-ның XX баптары, кіріспе, (b) және (g) талданады, сондай-ақ ДСҰ дауларды реттеу шешімі осы мәселені талдау үшін пайдалы ақпарат береді. Көміртегі тарифтерінің нақты шаралары ГАТТ тиісті ережелерін бұзу болуы мүмкін деген қорытындыға келді, көміртегі тарифтерінің өзі ГАТТ XX (b) және (g) баптарына сәйкес келеді.
