З.Ғ.К. Л. Т. ТҰРҒАНБАЕВАНЫҢ «ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТІЛ САЯСАТЫ» ҒЫЛЫМИ ЖАРИЯЛАНЫМЫНА ҚАЙТА ОРАЛҒАНДА
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2022_71_4_291Кілт сөздер:
тіл саясаты, қазақ тілі, ашаршылық, халық саны, сот ісін жүргізу, қазақ тіліндегі контентАңдатпа
Тіл саясаты тілдің таралуына және оның сөйлеушілерінің санына негізделген. Қазіргі уақытта қазақ ұлты өкілдерінің саны басым болғанымен, КСРО-да жүргізіліп жатқан тіл саясатының ықпалы әлі де сезілуде. Бұл тарихи ерекшеліктерге байланысты.
Өздеріңіз білетіндей, қазақ тілі ұзақ жылдар бойы Қазақстан аумағында тұратын этностың өмірінде үстем жағдайға ие болды. Мұндай жағдай қазақ тіліне біртұтас тілдік база мен бай мәдениетті қалыптастыруға мүмкіндік берді. Қазақ тілінің басым жағдайы ХХ ғасырдың 30-жылдарына дейін созылды.
Кейіннен бұл жағдай орыс тілінің пайдасына өзгере бастады. Тарихи тұрғыдан алғанда, Кеңес өкіметі жылдарында мемлекет орыс тілін кеңінен енгізді. Қазақ халқының тарихындағы ерекше кезең ашаршылық болды. Аштықтың салдарын кейіннен жою орыс тілінің таралуына ықпал етті, өйткені орыс тілін білу аштықтан өлмеуге мүмкіндік берді. Қазақстанда орыс тілінің таралуына лагерьлер, колониялар мен қоныстардың құрылуы да әсер етті.
Соғыс жылдарындағы зауыттар мен зауыттарды эвакуациялауға байланысты оқиғалар, тың және тыңайған жерлерді игеру орыс тілінің таралуына да әсер етті. Сол жылдары барлық іс жүргізу, сот төрелігін жүзеге асыру орыс тілінде жүргізілді. Барлық дерлік оқыту орыс тілінде жүргізілді. Осы фактілердің барлығы Қазақстанда кеңестік кезеңде орыс тілінің таралғандығын айғақтайды.
90-шы жылдары экономикалық және саяси өзгерістер, көші-қон процестері тіл саласындағы жағдайды түбегейлі өзгертті. Тәуелсіздік жылдарында елімізде қазақ тілін таратуға бағытталған көптеген заңдар қабылданып, іске асырылды. Елімізде қазақ тілін дамыту үшін барлық жағдай жасалған. Алайда, жекелеген проблемалар бар және олар Интернет желісіндегі қазақ тіліндегі контенттің жеткіліксіз және сапалы толтырылуымен байланысты. Бұл мәселені шешу үшін мемлекеттік тілдің таралуына ықпал ететін мемлекеттік бағдарламаны қабылдау қажет.
