ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТАР, ТЕРГЕУ САТЫСЫНДА СОТ БАҚЫЛАУЫНЫҢ ШЕТЕЛДІК ЗАҢНАМАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕСІ

Аңдатпа

Қазақстан Республикасының Конституциясында жарияланған құқықтық мемлекеттің құрылуының маңызды белгілерінің бірі алдын ала тергеуге сот бақылауын жүзеге асыру болып табылады. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына (ЭЫДҰ) мүше елдердің көпшілігі қылмыстық іс жүргізу заңнамасын дамытудың осы векторын ұстанады. Қазіргі уақытта адамның құқықтары мен бостандықтарын қорғауды, қорғауды, қалпына келтіруді реттейтін халықаралық стандарттар мен қағидаттар қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушылардың құқықтарының кепілдіктерін күшейту үрдісінің табиғи нәтижесі болып табылатын ең прогрессивті, сәтті сыналған құқықтық тұжырымдамаларды жинақтайды. Мақала халықаралық стандарттарды сақтауға байланысты алдын ала тергеу сатысындағы сот бақылауын нормативтік-құқықтық реттеу мәселелеріне арналған. Шет елдерде, атап айтқанда континентальды Еуропа елдерінде (Франция, Германия, Италия, Англия, Испания) сот бақылауын жүзеге асыруға іріктеп талдау жүргізілді, Қазақстан Республикасында осындай жүйеден ұқсастықтар мен айырмашылықтар анықталды, сондай-ақ осы бағыттағы қылмыстық іс жүргізу заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсыныстар ұсынылды. Автор соттың бақылау өкілеттіктерін ұлтаралық деңгейде зерттей отырып, Қазақстан Республикасындағы қылмыстық процеске қатысушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету кезінде халықаралық стандарттар мен қағидаттардың маңыздылығын анықтауға тырысты. Мақалада ұлттық заңнамаға халықаралық-құқықтық актілердің нормаларын енгізу, сот бақылауын реттейтін нормаларды іске асырудың оң шетелдік тәжірибесін алу қажеттілігі туралы идея дамиды. Бұл ретте шет елдердің оң тәжірибесін, сондай-ақ халықаралық стандарттар мен қағидаттарды ұлттық құқықтық тетіктерге енгізу құқықтық жүйе мен мемлекет құқығы жүйесінің ерекшеліктерін ескере отырып ғана мүмкін болатындығы атап өтіледі.