ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІҢ КЕЙБІР ТӘСІЛДЕРІ ТУРАЛЫ

Аңдатпа

Мақала жасанды интеллектті құқықтық реттеудің тәсілдерін зерттеуге арналған. Қазақстандық құқықтық ғылымда құқықтық табиғат проблемаларының, жасанды зердені құқықтық реттеудің өзге де мәселелерінің ғылыми әзірленуінің жеткіліксіздігі байқалады. «жасанды интеллект» ұғымын анықтауға қатысты кейбір теориялық тәсілдер, «Ақпараттандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген «жасанды робот» ұғымының дефинициясы талданды. Автор осы Тұжырымдаманың анықтамасын әзірлеу кезінде жасанды интеллект жүйелерінің түрлерін, әр нақты салада жасанды интеллект технологияларын қолдану ерекшеліктерін, сондай-ақ технологияны қолданудың әртүрлі деңгейі мен мемлекеттің құқықтық жүйесінің ерекшеліктерін ескеру қажет деген қорытындыға келді. Халықаралық ұйымдардың (Еуропа Кеңесі, ЮНЕСКО, ЭЫДҰ), цифрлық технологияларды дамытудағы көшбасшы мемлекеттердің (АҚШ, Қытай) қызметіне, жасанды зердені реттеуге байланысты мәселелер бойынша халықаралық актілерге талдау жүргізілді. Мақалада қазіргі уақытта жасанды интеллектті қолдану іс жүзінде тиісті халықаралық негізмен қамтамасыз етілмегені атап өтілген. БҰҰ деңгейінде қабылданған, осы сала үшін жалпы ережелерді бекітетін көпжақты халықаралық шарттар бүгінде жоқ. Шет елдердің жасанды интеллектісін реттеу тәжірибесі салыстырмалы зерттеуге ұшырады. Қойылған мақсаттарға жету үшін автор ғылыми әдебиеттерді, заңнаманы талдау негізінде жасанды интеллектті дамыту және пайдалану саласындағы құқықтық реттеудің ықтимал тәсілдерін қалыптастыру бойынша ұсыныстар жасауға әрекет жасады. Автор құқықтық қатынастардың барлық қатысушыларының - жеке тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің мүдделерінің тепе-теңдігін қамтамасыз етуге бағытталған дәйекті және икемді құқықтық реттеудің қажеттілігін негіздейді. Жасанды интеллект келтірген зиян үшін заңды жауапкершілікті жүктеу, жасанды интеллект жүйелерінің заңды тұлғасын анықтау мәселелерін шешудің әртүрлі тәсілдері талданды. Автор бұл салада нормативтік-құқықтық базаны құру біртіндеп, әр түрлі салаларда жасанды интеллектті қолдану ерекшеліктерін және ықтимал қауіптерді, сондай-ақ адам, қоғам және мемлекет мүдделері үшін жаңа технологияларды дамыту қажеттілігін ескере отырып, реттеудің нақты дамыған тәсілдері негізінде жүзеге асырылуы керек деп тұжырымдайды.