МҮГЕДЕК АДАМДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУДЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ СТАНДАРТТАРЫ: ҚАЗАҚСТАНДА ЖӘНЕ ШЕТ ЕЛДЕРДЕ ЕНГІЗУДІҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ

Аңдатпа

Адам құқықтарын қорғау, құрметтеу және ілгерілету қазіргі халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттарының бірі болып табылады. Адам құқықтарын қорғаудың қолданыстағы әмбебап жүйесі шеңберінде мүгедектігі бар адамдар қатарына жататын адамдардың неғұрлым осал санаттарына ерекше назар аударылады. Осы бапта Автор мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету саласындағы БҰҰ жүйесінің қолданыстағы халықаралық стандарттарына талдау жүргізді, Мүгедектердің құқықтары туралы БҰҰ Конвенциясының мәні бойынша мүгедек адамдардың құқықтарының жіктемесін келтірді.

Автор әлеуметтік қорғау бөлігінде Қазақстанда мүгедек адамдардың құқықтарын қамтамасыз етудің құқықтық негіздерін талдады. Атап айтқанда, осы мақалада Қазақстанда және шет елдерде (Эстония, Венгрия, Испания) мүгедектікті белгілеу практикасына зерттеу жүргізілді, еуропалық тәсілге сәйкес мүгедектікті бағалауды жүргізудің қолданыстағы модельдері бөлінді. Автор Қазақстанда мүгедектікті белгілеу кезіндегі функционалдық мүмкіндіктерді бағалаудан мүгедектікті бағалауға тұтас көзқарасқа (holistic approach) көшу қажеттігін дәлелдейді, ол бұзушылықтарды, функционалдық мүмкіндіктерді және қоршаған орта факторларын бағалауды біріктіреді.

Қорытындылай келе, автор шетелдік озық тәжірибені ескере отырып, мүгедектікті белгілеудің қазақстандық тәжірибесін жетілдіру бойынша бірқатар тиісті ұсыныстарды ұсынады.