МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ТҮЛЕТУДІҢ ҮШ ҚАҒИДАТЫ

Аңдатпа

Бұл мақалада «іс жүзінде 30 жыл ішінде осы істе айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізілмеген» деп сипатталатын еліміздің Мемлекеттік тілінің толыққанды және іс жүзінде қолданылу мәселелері қаралады. Қазақ тілінің толық қолданылмау себептері мен проблемалары талданып, сараланады. Бұл ретте автордың Қазақстанда мемлекеттік тілдің нақты қолданысы жөніндегі пайымдары егжей-тегжейлі көрініс тапқан. 

Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік органдарының тіл саласындағы бірқатар (соның ішінде басшылық) лауазымдарында 25 жылдан астам уақыт бойы жинақталған автордың тәжірибесіне негізделген Құжаттарды әзірлеу және мемлекеттік тілге аудару жөніндегі ұсынымдары да баяндалған.

Қазақ тілінің толыққанды және сапалы өсуіне қол жеткізу және оның ресми қолданысы жөнінде де нақты ұсыныстар енгізілген.

Атап айтқанда, автордың пікірінше мемлекеттік деңгейде маңызды шешім шығарар алдында қатаң ұстану қажет болатын мынадай басты үш қағидат теориясын ұсынады: 1. Мемлекеттік, ұлттық мүдде; 2. Терең білім, ғылыми тұжырым; 3. Биік мәдениет пен санат (интеллект).

Сонымен бірге, үш қағидат теориясы еленбеген жағдайда болуы мүмкін және орын алып отырған салдарына да талдау жасалады.

Жоғарыда аталған жайттар тұрғысынан, аталған қағидатты және отарлық санадағы психологиялық әсерлерді (кінәрат) ескере отырып сараланған ұсыныстар жасалған, олар әрі қарай өзінің ғылыми өріс алуын және мемлекеттік тұрғыдан қарастыруды қажет етеді.

Соның нәтижесінде автордың мақалада баяндалған және Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жолданған (2018 жылы) ұсыныстарының бірі – мемлекеттік тілдің кейбір функцияларын ҚР Білім министрлігіне беру тұжырымы қазірдің өзінде ҚР Президентінің ұсынысы[1] түрінде қолдауға ие болды.