ҚЫЛМЫСТЫҚ-ПРОЦЕСТІК ПРЕЮДИЦИЯСЫ ИНСТИТУТЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯҒА СӘЙКЕСТІГІ

Аңдатпа

Авторлар Қылмыстық-процестік преюдиция институтын және оның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін қарады, өйткені ол қылмыстық сот ісін жүргізуде дәлелдеуге жататын мән-жайларды белгілеу мақсатында туындайтын көп аспектілі тұтас сипатта болады.

Зерттеуде құқық қолдану практикасын зерделеу және шет елдердің заңнамасын талдау негізінде Қазақстанның қылмыстық сот ісін жүргізудегі преюдицияның рөлі, орны мен мазмұны ашылады. Қылмыстық процесте преюдицияны қолдану кезінде туындайтын жекелеген проблемалық жағдайлар, сондай-ақ қылмыстық істер бойынша іс жүргізу кезінде преюдиция туралы жаңа нормативтік ережелерді іске асыру мәселелері қаралды.

Авторлар алдын-ала болжамды сот-тергеу тәжірибесінде туындаған құқықтық саладағы мәселелерді шешудің белгіленген құралы ретінде таниды. Ресейдің қылмыстық іс жүргізу ғылымы мен заңнамасының Қазақстанда осы институттың қалыптасуына айтарлықтай әсер еткеніне қарамастан, отандық заң шығарушы мен ғылыми топтар преюдиция институтына консервативті көзқарасты сақтап отырғаны атап өтілді. Ұлттық заңнаманың белсенді қалыптасу кезеңінде үйлесімді ресімделген іс жүргізу институттарының проблемасы шешілмеуі тиіс, әсіресе егер олар сот төрелігін неғұрлым тиімді іске асыруға ықпал етсе.

Преюдицияны қазақстандық қылмыстық іс жүргізу құқығы ғылымының үлкен және көп жағынан күрделі теориялық-қолданбалы проблемасы ретінде тани отырып, ол әлі де аз әзірленген, сондықтан мұқият және жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Бір қызығы, преюдиция тақырыбы әлі күнге дейін Заңтану бойынша жоғары оқу орындарының оқу бағдарламаларына енгізілмеген, ал қылмыстық процесс (қылмыстық іс жүргізу құқығы) бойынша оқулықтарда ол сирек қозғалады.

Преюдицияны бекітетін қылмыстық іс жүргізу нормасының өзінде заң шығарушы оны іске асырудың нақты тетіктерін белгілемеген, осыған байланысты авторлар қылмыстық іс жүргізу құқығын үйлестіру, сондай-ақ алдыңғы қатарлы шетелдік тәжірибені ескере отырып, дәлелдеу институтының бөлігі ретінде преюдиция туралы қылмыстық іс жүргізу заңнамасының ережелерін түзету нұсқаларын ұсынады.