ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫ РЕТТЕУ САЛАСЫНДАҒЫ НОРМАШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТ

Аңдатпа

Адамзат қоғамындағы әлеуметтік қатынастар әртүрлі. Олар құқық нормаларымен реттелетін құқық субъектілерінің көптеген қайталанатын, саналы, ерікті әрекеттерінің нәтижесінде қалыптасады. Құқықтық реттеу заң шығару арқылы жүзеге асырылады. Заң шығару заң шығару және заңға тәуелді заң шығару болып бөлінеді.

Реттеу дегеніміз-бір нәрсені ретке келтіру, белгілі бір объектіге оны белгілі бір шеңберге енгізетіндей әсер ету. Құқықтық реттеу құқық субъектілерінің тиісті және мүмкін болатын мінез-құлқының белгілі бір шеңберін құруға әкеледі. Қылмыстық-құқықтық қатынастарды реттеу қоғам өмірінде маңызды рөл атқарады, өйткені қылмыстың жағдайы оларды дұрыс реттеуге байланысты, ал қоғамда өмір сүретін адамның өмір сапасы қылмыстың жағдайына байланысты.

Қылмыстық-құқықтық қатынастарды реттеудің міндеттері мемлекеттің қорғау, реттеу немесе жалпы-алдын алу функцияларын орындау болып табылады. Қылмыстық-құқықтық шаралар репрессияға жатады. Сонымен бірге қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарға қылмыстық-құқықтық шараларды қолданудың алдын алу рөлі зор.

Қылмыстық құқық бұзушылықтарға қарсы іс-қимылдың қылмыстық-құқықтық шараларының тиімділігі көптеген факторларға, соның ішінде қылмыстық заңнаманың жай-күйіне байланысты. Қылмыстық заңның сапасы мен оның тиімділігі заң шығару қызметінің сапасына тікелей байланысты. Өкінішке орай, біздің еліміздегі бұл қызметтің кемшіліктері де жоқ емес.

Қылмыстық-құқықтық қатынастар саласындағы норма шығарудың екінші түрі Өзге де құқықтық актілерді (мысалы, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларын) қабылдау жөніндегі қызмет болып табылады. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларын талдау олардың мазмұнында кемшіліктердің бар екендігін куәландырады, бұл сот практикасының біркелкілігін қамтамасыз етуге кедергі келтіреді.

Заң шығару процесінің, сондай-ақ қылмыстық құқық ғылымының міндеті-аталған кемшіліктерді жою.