ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН ШЕТ МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ЗАҢНАМАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕСІН САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2025_80_1_135Кілт сөздер:
ақпараттық қауіпсіздік, цифрландыру, қылмыс, ақпараттық технологияларды дамыту, ақпарат, қылмыстық заңнамаАңдатпа
Ақпараттық қауіпсіздікті қылмыстық-құқықтық қорғау тақырыбын зерделеу жаңа технологиялардың пайда болуы, қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларында, оның ішінде мемлекеттік қызметтер көрсету саласында цифрландыру жетістіктерін енгізу тұрғысынан ұлттық қылмыстық заңнаманы дамыту мен жетілдірудің кейбір аспектілерін қарауға бағытталған. Елдің ұлттық қауіпсіздігінің құрамдас бөлігі ретінде ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету тек заңнамалық қана емес, сонымен қатар мемлекет органдары тарапынан құқық қолдану қызметін де қамтиды. Жұмыста зерттелетін зерттеу тақырыбы бойынша нормативтік-құқықтық актілер, сондай-ақ оларды жүзеге асыру тетіктері сипатталған. Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету объектісі ретіндегі «ақпарат» ұғымы мазмұнының мәні осы саладағы отандық, сондай-ақ шетелдік зерттеушілердің идеяларына сүйене отырып қарастырылады. Мақала авторлары қоғамдық қатынастардың зерттелетін саласында қабылданатын заңнамалық актілердің Қазақстан Конституциясында белгіленген азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделеріне сәйкестігі қажеттілігін қолдайды. Осыған байланысты халықаралық құжаттарды олардың ақпараттық қауіпсіздікті қорғаудың негізгі терминологиясы мен тетіктерін белгілеу бөлігінде қарау өзекті болып табылады. ТМД-ға кіретін немесе Қазақстанмен заңнаманы дамытудың ортақ тарихи тәжірибесі бар мемлекеттердің тәжірибесі ерекше көрсетілген. Осыған байланысты заңнаманың тиісті ережелерін жеке тарауға немесе бөлімге бөлу немесе зерттелетін мәселені құқық бұзушылық құрамының саралауына байланысты әр түрлі тараулардың ережелері негізінде реттеу бөлігінде ақпараттық қауіпсіздікті қылмыстық-құқықтық қорғау жөніндегі елдердің тәсілдерін бөліп көрсетуге болады. Әр түрлі мемлекеттердің заңнамалары терминологияны («Киберқылмыс», «Ақпараттық қауіпсіздікке қарсы қылмыстар» және т.б.) зерттелетін жұмыс тақырыбына қатысты ережелерді бұзғаны үшін жауапкершілікті анықтауда қолданады. Жұмыста ақпараттық қауіпсіздікті қорғаудың қолданыстағы тетігінің оны бұзуға мүмкіндік беретін технологияларға сәйкестігі жөніндегі қызметті жүзеге асыру қажеттігін куәландыратын статистикалық материал келтірілген.
