СОТ ТӨРЕЛІГІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДА ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ПЕРСПЕКТИВАЛАР МЕН ҚИЫНДЫҚТАР

Аңдатпа

Мемлекеттік қызметтің бір түрі ретінде сот қызметі цифрлық трансформацияға ұшырайтындығына байланысты, сот төрелігін жүзеге асыру кезінде жасанды интеллектті қолданудың кеңеюі қандай болуы керек екендігі туралы ойлану керек. Қазіргі уақытта Қазақстанда жасанды интеллектті сот төрелігінде ғана емес, өмірдің басқа да салаларында қолдануды жүйелі реттеу жоқ. Ал жасанды интеллект деректерді жүйелеудің, жалпылаудың, сақтаудың және жедел іздеудің барлық оң мүмкіндіктерімен толығымен қауіпсіз бағдарламаға жатқызуға болмайды. Жасанды интеллект адамның қауіпсіздігіне және оның негізгі құқықтарына теріс әсер ету қаупін тудырады. Жасанды интеллекттің техникалық мүмкіндіктері сот шешімдерінің сапасын төмендетпеуі керек. Демек, қазіргі уақытта сот жүйесінің даму тенденцияларын сот төрелігінде жасанды интеллектті қолдануды құқықтық реттеу, оны енгізудің ықтимал проблемаларын, ықтимал қауіптер мен тәуекелдерді құқық қолдану практикасының біркелкілігіне қол жеткізу тұрғысынан анықтау тұрғысынан зерттеудің шұғыл қажеттілігі бар. Сот жүйесінің цифрлық трансформациясын дамытуға, сот төрелігінде жасанды интеллектті пайдаланудың тәуекелдерін, проблемаларын анықтауға ғылыми теориялық-құқықтық тәсілдер негізінде осы мақалада азаматтардың, заңды тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін жасанды интеллектті қолданудың нормативтік-құқықтық регламентін қалыптастыру бойынша бірінші кезектегі шаралар ұсынылған: сот төрелігінде жасанды интеллектті қолдану аясын шектеу. оларға сот шешімі; сот процесіне қатысушылардың дербес деректерінің қауіпсіздігін, оның іс-әрекетінің ашықтығын, істен шыққан жағдайда түзетуді, сондай-ақ жасанды интеллектті әзірлеушінің интеллектті белгілі бір зиянды нәтижеге бағдарламалағаны үшін жауапкершілігін, сот шешімдерін шығарғаны үшін жауапкершілікті жасанды интеллектке ауыстыруға тыйым салуды қамтамасыз ету мақсатында жасанды интеллектті міндетті сертификаттауды енгізу.