ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ӨЗІН-ӨЗІ БАСҚАРУ ИНСТИТУТЫН ДАМЫТУДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2021_67_4_21Кілт сөздер:
әкім, мемлекеттік басқару, тұжырымдама, мәслихат, жергілікті өзін-өзі басқару, өкілеттіктер, ауылдық округАңдатпа
Мақалада Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқаруды 2025 жылға дейін дамыту тұжырымдамасының қабылдануына байланысты қазіргі кезеңде жергілікті өзін-өзі басқаруды құқықтық қамтамасыз ету мәселелері талқыланады. Елдегі жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытуға кедергі келтіретін негізгі мәселелерді шешуге бағытталған Тұжырымдаманың негізгі ережелеріне талдау жүргізілді. Бұл проблемалар бойынша ғалымдардың пікірлерін зерделеу негізінде, Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару мәселелерін реттейтін қолданыстағы заңнаманың нормаларын сыни түсіну негізінде, оны дамытуды құқықтық қамтамасыз етуді жақсарту бойынша шаралар кешені ұсынылады. Атап айтқанда, жергілікті өзін-өзі басқару туралы Заңның орнына заңнамада туындайтын қарама-қайшылықтардың сөзсіздігін ескере отырып, «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» жаңа Заң жобасын әзірлеу ұсынылды.Мәслихаттардың, әкімдіктердің және әкімдердің қос мәртебелігін айқындау қажеттілігі, жергілікті билік пен жергілікті өзін-өзі басқару функцияларын тек ауылда ғана емес, сонымен қатар аудандық, қалалық деңгейде анықтау, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың қос жауапкершілігін тігінен (жоғары органдарға) және көлденеңінен (халықтың алдында) енгізу қажеттілігі негізделген.Жергілікті өзін-өзі басқарудың басшысы ретінде ауыл әкімдерінің дербестігін нығайтуға, қоғамдық бірлестіктерге, азаматтардың жиналыстарына немесе жиналыстарына әкімдікке кандидаттарды ұсыну құқығын беру, аудан әкімін ауыл әкімдеріне кандидатураларды ұсыну құқығынан айыруға ерекше назар аударылады. Барлық деңгейдегі әкімдерге тұрғындардың әкімдерді тікелей сайлауын кезең-кезеңмен қолдану ұсынылды.Сондай-ақ мәслихаттарды құрудың аралас жүйесін енгізу мәселелері көтерілуде, депутаттардың жартысын мажоритарлы жүйе бойынша тәуелсіз кандидаттар арасынан сайлау, партиялардың партиялық тізім бойынша сайланған мәслихат депутаттарының мандаттарын бөлуге қатысуы үшін кедергілерді азайту, мәслихаттардың бақылау өкілеттіктерін күшейту және т.б. мәселелер көтерілуде.
