ҚАТЕЛІККЕ МҮМКІНДІК ЖОҚ: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢНАМАСЫНДА ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛІККЕ ҚҰҚЫҚТЫҢ АУЫСУЫНЫҢ ДАУЛЫ МӘСЕЛЕЛЕРІН ШЕШУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ
DOI:
https://doi.org/10.52026/1994-408X_2020_63_5_97Кілт сөздер:
азаматтық құқық, жер құқығы, жылжымайтын мүлік, мемлекеттік тіркеу, құқықтарды тіркеуАңдатпа
Соңғы жылдары ғылыми қоғамдастықта Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасын жаңғырту және олқылықтарды жою үшін заңнамаға өзгерістер енгізу қажеттілігі туралы пікірталас басталды. Қазіргі уақытта Әділет министрлігі ғылыми қауымдастықпен бірлесіп, Қазақстан Республикасының 2020-2030 жылдарға арналған құқықтық саясат тұжырымдамасын әзірлеу үстінде. Осы жұмыс барысында Қазақстан Республикасының заңнамасындағы жылжымайтын мүлікке құқықтардың берілу мәселесіне назар аударған жөн. Бірінші кезекте мәселе жылжымайтын мүлік тіркеу институтын мемлекеттік тіркеуден өткен тұлғаларға мүлік құқықтарына кепіл бере алатын институт ретінде дамуы жайлы болады.
Мақалада меншікті иелері мен сатып алушылар арасындағы көптеген даулар контексінде осы институтты реттеуде туындайтын мәселелер қарастырылған. Мәселе Қазақстанда жер учаскесіне құқық белгілейтін және жеке басын куәландыратын құжаттар бөлек ажыратылатындықтан туындайды. Атап айтқанда, жеке басын куәландыратын құжат жер тіркелімінде есепке алынады. ЭЫДҰ мен ЕО елдерінің көпшілігінде жылжымайтын мүлікке меншік құқығының пайда болуының негізі оны тіркеу фактісі болып табылады. Қазақстан Республикасында меншік құқығының негізі құқық белгілейтін құжаттан (мәміле, сатып алу-сату шарты және т.б.) пайда болады
Мемлекеттік тізілімдегі жазбалар сатып алушылардың құқықтарына кепілдік бере алмаған жағдайда, сатып алушылардың мүдделері ғана емес, сонымен бірге бүкіл азаматтық айналымның тұрақтылығы зардап шегеді. Бұл мақалада осы саладағы бар проблемалар талданып, оларды жою бойынша ұсыныстар берілген. Қорытындылай келе, автор азаматтық заңнамаға мемлекеттік тізілімдегі жазбаға сүйене отырып, сатып алушының адал ниеттілік презумпциясы тұжырымдамасын енгізуді, сондай-ақ, егер құқықтардың бұзылуы тіркеуші органның қателігінен болған болса, тараптардың (құқық иесінің немесе адал сатып алушының) бұзылған құқықтары үшін өтемақы төлеу мүмкіндігін қарастыруды ұсынады.
