ТАРАПТАРДЫҢ ЖАРЫСПАЛЫЛЫҒЫ МЕН ТЕҢ ҚҰҚЫЛЫҒЫ ҚАҒИДАТЫН ДАМЫТУ ШЕҢБЕРІНДЕ АЗАМАТТАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУ
DOI:
https://doi.org/10.52026/2788-5291_2022_71_4_155Кілт сөздер:
бәсекелестік, теңдік, адам құқықтары, қорғаныс, айыптау, принциптер, сот бақылауыАңдатпа
Мақалада бір-бірінен бөлек үш маңызды функцияға (сот төрелігін қорғау, айыптау және жүзеге асыру) негізделген және құқық қорғау органдары, прокуратура және сот қызметінің жалпы процессуалдық қағидаты болып саналатын тараптардың жарыспалылығының қылмыстық-процессуалдық қағидаты қаралды.
Бұл принцип демократиялық сот ісін жүргізудің маңызды шарттарының бірін жүзеге асырады.
Отандық қылмыстық іс жүргізу заңнамасында ол Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі-ҚР ҚІЖК) 23 – бабында бекітілген және "қылмыстық сот ісін жүргізу айыптау және қорғау тараптарының жарыспалылығы мен тең құқықтылығы негізінде жүзеге асырылады"деген сияқты естіледі.
Авторлар айыптау тарапының шешімі бойынша сот бақылауынсыз бұлтартпау шараларын қолданудың кейбір проблемалық мәселелерін жетілдіру жолдарын; прокуратураның қызметіне тікелей қатысты ережелерді; басты сот талқылауын тағайындау туралы мәселені шешудегі олқылықтарды және сот отырысына дайындық әрекеттерін және т. б. ұсынды.
Сондай-ақ, бұлтартпау шараларын қолдануды заңнамалық деңгейде бекіту қажеттілігі туралы тұжырымдар, оның ішінде күдіктілерге, айыпталушыларға электрондық бақылау құралдарын қолдану және тергеу судьясының, соттың шешімі негізінде ғана алып келу; құқық қорғау органдарының жұмысын бағалаудың жаңа критерийлерін олардың жұмысының сапалық көрсеткіштеріне бағытталған заңнамалық актілерде айқындау негізделген.
Сот ісін жүргізуді оңайлату және тіпті алдын ала тергеу сатысында сот шешімін шығару үшін судья істердің барлық санаттары бойынша тыңдаулар өткізуді талап етеді.
Сотқа дейінгі тергеу деңгейін арттыру үшін прокуратура органдарында тергеу аппаратын қалпына келтіру және ҚІЖК-де олардың тергеулігін анықтау ұсынылды.
